Fazla Mesai Ücretinin Ödenmemesi Haklı Nedenle Fesih Nedenidir

ÇALIŞMA SÜRESİ NEDİR?

Çalışma süresinin İş Kanunu’nda tanımı yapılmamıştır. Ancak genel olarak çalışma süresi, işçinin çalıştırıldığı işte geçen süreyi ifade eder. Ancak bu ifade çalışma süresini açıklamaya yeterli değildir. Zira işçinin fiilen çalıştığı süre dışında farazi çalışma süreleri de mevcuttur.(İş.K.66) Bu süreler de çalışma süresinden sayılmaktadır. Çalışma süresinin tespitinde önemli olan, işçinin işgücünü işverenin emrine tahsis edip etmediği, onun otoritesi altında bulunup bulunmadığıdır.

FAZLA ÇALIŞMA NEDİR?

Fazla çalışma ücretinin ödenmemesi ve bu nedenle haklı nedenle fesih yolunu açıklamadan önce fazla çalışmanın ne olduğu üzerinde durmamız gerekir. Öncelikle fazla çalışmanın tanımı 4857 Sayılı İş Kanunu’nda yapılmıştır. Bu tanıma baktığımızda;

“Madde 41;  Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır.

Dolayısıyla kanunda tanımlanmış şekliye kısaca ifade etmemiz gerekirse işveren işçiyi normal saatlerde çalıştırırsa bu süre haftalık 45 saat olacaktır ancak haftalık 45 saatin üzerinde bir çalıma talep edecekse (normali aşan çalışma ) bu “fazla çalışma“ yahut “fazla sürelerle çalışma” şeklinde kendini gösterecektir.

FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA NEDİR?

Taraflarca aksi kararlaştırılmış olmadıkça haftalık çalışma saati olarak 45 saat uygulanacaktır. Ancak haftalık çalışma saatinin 45 saat altında kararlaştırılmasının önünde ise hiçbir engel yoktur. Taraflar örneğin haftalık çalışma saati olarak 40 saati kararlaştırabilirler. Bu durumda ise 40 saatten 45 saate kadar olan çalışma “fazla sürelerle çalışma”, 45 saati aşan çalışma ise “fazla çalışma” olarak adlandırılır.

FAZLA ÇALIŞMANIN VE FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMANIN KARŞILIĞI NEDİR?

Fazla çalışmaların karşılığı olarak işçiye saatlik ücretinin %50’si oranında zamlı ücret ödenir. Fazla sürelerle çalışmada ise işçiye, fazla sürelerle yaptığı çalışma için saatlik ücretinin %25’i oranında zamlı ücret ödenir.

FAZLA ÇALIŞMANIN KARŞILIĞI OLARAK İŞÇİ ÜCRET YERİNE SERBEST ZAMAN TALEP EDEBİLİR Mİ?

İşçi isterse, bu çalışmalar karşılığını zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 30 dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 15 dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. (İş.K. md.41 ) İşçi hak ettiği serbest zamanı 6 ay içinde kullanır. (FÇY.md.6)

6 AY İÇERİSİNDE KULLANDIRILMAYAN SERBEST ZAMAN İŞÇİYE HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI VERİR Mİ?

İşçi hak ettiği serbest zamanı 6 ay içinde kullanır. İşveren  de serbest zamanı 6 ay içinde kullandırmak zorundadır. İşveren, işçinin hak ettiği serbest zamanı hiçbir haklı neden olmaksızın 6 ay içerisinde kullandırmazsa, işçi iş sözleşmesini haklı sebeplerle feshedebilecektir.

ARA DİNLENME SÜRELERİ ÇALIŞMA SÜRESİNDEN DÜŞÜLÜR MÜ?

İş Kanunu, işçiye gün içerisinde yemek, dinlenme gibi ihtiyaçlarını gidermesi için ara dinlenmesi verilmesini öngörmüştür. Buna göre işçiye aşağıdaki dinlenme süreleri verilir;

  1. Dört saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika
  2. Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar yarım saat,
  3. Yedibuçuk saatten fazla işlerde 1 saat. (İş.K.md.68)

Ara dinlenmesinde asıl olan işçinin işyeri dışında zamanını geçirmesidir. Ancak sırf ara dinlenmesi sırasında işçinin işyerinde oluşu ara dinlenmesinin kullandırılmadığı anlamına gelmez. Önemli olan işçinin ara dinlenmesinde fiilen çalışıp çalışmadığıdır.

Kural olarak ara dinlenme süresi, fazla çalışma hesabı yapılırken, çalışma süresinden düşülür. Ancak bu süre verilmemiş yahut kullandırılmamışsa, fazla çalışma hesabında dikkate alınacaktır. Ancak ara dinlenmesinde fiilen çalıştığı iddiasında olan işçinin bunu ispat etmesi gerekir.

HAFTALIK 45 SAATİ AŞMASA DAHİ GÜNLÜK 11 SAATİ  AŞAN ÇALIŞMALARDA DURUM NEDİR?

İş Kanunu madde 63’e göre haftalık normal çalışma saati olan 45 saat aşılmamış olsa dahi günlük 11 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayılacaktır.

FAZLA ÇALIŞMANIN YAPILABİLMESİ İÇİN İŞÇİNİN ONAY VERMESİ GEREKİR Mİ?

İş Kanunu’na göre fazla çalışmanın yapılabilmesi için işçinin onay vermesi gerekir. Ancak bu onay bir kez alınan bir onay olmayıp, her yılbaşında yeniden işçinin onayının alınması gerekecektir. Bu yılın işçinin kıdem yılı mı yoksa takvim yılı mı olduğu ise açık değildir. Yargıtay kararları incelendiğinde işçinin kıdem yılının dikkate alınması gerektiğinin kabulü gerekmektedir.

GECE ÇALIŞMALARINDA FAZLA ÇALIŞMA NASIL HESAPLANIR?

Gece çalışmalarında ise, işçinin gece çalışması 7.5 saati geçemeyecektir. Yani gece çalışması yapılan bir işyerinde günlük 7.5 saatin aşılmış olması halinde, haftalık 45 saat olan çalışma süresi aşılmamış olsa dahi fazla çalışma yapılmış sayılmaktadır.

Gece çalışması ise; 20.00- 06.00 arasındaki çalışmadır. Çalışılan sürenin yarısından fazlası bu çalışma saatlerine denk geliyorsa bu çalışma “gece çalışması”dır.

FAZLA ÇALIŞMANIN HESABINDA DİKKATE ALINACAK ÜCRET NEDİR?

Fazla çalışma hesabında dikkate alınacak ücret işçinin aldığı son ücret değil, fazla çalışmanın yapıldığı zamanda alınan ücrettir.

FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNDE ZAMANAŞIMI NEDİR?

Fazla çalışma ücretinin ödenme zamanı kural olarak normal ücretin ödenme zamanıdır. Fazla çalışma ücretinde zamanaşımı ise 5 yıldır. Bu 5 yıllık süre ise, fazla çalışma ücretinin ödenmesi gereken zamandan itibaren başlar. Dolayısıyla, zamanaşımı her bir fazla çalışma ücreti için ayrı ayrı işleyecektir.

İŞÇİYE YILLIK 270 SAATTEN DAHA UZUN SÜRELİ FAZLA ÇALIŞMA YAPTIRILABİLİR Mİ?

İş Kanunu’na göre, işçiye, kural olarak bir yılda 270 saatten daha uzun süreli fazla çalışma yaptırılamaz. İşçiye bir yılda 270 saatten daha uzun süreli fazla çalışma yaptırılması halinde ise, fazla çalışmasının karşılığı işçiye ödenmiş olsa dahi işçinin derhal haklı fesih hakkı vardır.

FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ ASIL ÜCRETE DAHİL OLARAK KARARLAŞTIRILABİLİR Mİ ?

Taraflar, iş sözleşmesinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğunu kararlaştırabilirler. Ancak bu kayıt yıllık 270 saat için geçerlidir. Çünkü yukarıda da açıklamış olduğumuz üzere, işçiye, kural olarak yıllık 270 saatten daha uzun süreli fazla çalışma yaptırılamaz.

FAZLA ÇALIŞMANIN YAPILDIĞINI İŞÇİ Mİ İSPAT ETMELİDİR ?

Fazla çalışma yapıldığı iddiasında olan işçi bunu ispat etmelidir. Yani fazla çalışma yapıldığına ilişkin ispat yükü işçi üzerindedir. İşçinin fazla çalışma yapıldığını ispat etmesi durumunda ise fazla çalışmaların karşılığının ödendiğini işveren ispat edecektir. Yani işçinin bir de fazla çalışmalarının karşılığının ödenmediğini ispat etmesine gerek yoktur. İspat yükü işverene geçecektir.

İŞÇİ FAZLA ÇALIŞMA YAPILDIĞINI NASIL İSPAT EDEBİLİR ?

İşçi fazla çalışma yapıldığını kural olarak her türlü delille ispatlayabilir. Bu açıdan iş yeri giriş- çıkışında parmak okuyucu sistem bulunuyorsa bu sistemle, ücret bordroları ile, tanık, mesai çizelgeleri, iş yeri giriş çıkışlarında saatin bildirildiği bir sosyal medya grubu vasıtası ile ve diğer belgelerle ispatlayabilir.

FAZLA ÇALIŞMA HESABINDA HAKKANİYET İNDİRİMİ NEDİR ?

Hakkaniyet indirimi, Yargıtay uygulamasına göre, fazla çalışmanın tanıkla ispat edilmesi halinde hesaplanan fazla çalışma ücretinden %25- %30 oranında indirime gidilmesidir.

FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATINDA TANIK BEYANLARINA İTİBAR EDİLİR Mİ?

Öncelikle iş yeri çalışma düzenini bilmeyen tanıkların beyanlarına itibar edilmeyeceğini önemle belirtelim. İlgili tanık iddia konusu olan dönemde yapılan fazla çalışmaları bilebilecek durumda olmalıdır.

Yargıtay uygulamasına göre, davacı tanıklarının da davalı işveren aleyhine davalarının olması durumunda, tek başına yani başka delillerle desteklenmeden davacı tanıklarının beyanlarına dayanılarak hüküm kurulması isabetli görülmemiştir.

BORDRONUN FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATINDA ÖNEMİ NEDİR?

İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalıma alacağının ödendiği varsayılır.

İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücretinin ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir.

Bordro üzerinde, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğuna ilişkin bir ihtirazi kaydı bulunursa, işçi bordroda görünenden daha fazla çalışmasının olduğunu her türlü delille ispatlayabilir.

İŞÇİ  YILLIK İZNİNİ KULLLANMIŞSSA FAZLA MESAİ ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?

İşçi yıllık iznini kullanmış olursa, fazla çalışma süresinin hesabında işçinin yıllık izinde geçirdiği süreler dışlanarak hesaplama yapılır.

FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNE UYGULANAN FAİZ ORANI NEDİR? NE ZAMAN BAŞLAR?

Fazla çalışma ücretine İş Kanunu uyarınca kural olarak, mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. (İş.K.md.34)

Fazla çalışma ücretine işlenecek faizin başlangıç tarihi ise işverenin temerrüde düşürüldüğü vakittir.

  1. İşverene ihtarda bulunulmuşsa; işverene ihtarname tebliğ edilmiş olur da, fazla çalışma ücretinin ihtarnamede verilen süre içerisinde ödenmesi talep ediliyor ise, faiz verilen süre sonundan itibaren işlemeye başlar.
  1. İşverene ihtarda bulunulmamışsa; temerrüt tarihi dava veya ıslah tarihi olacaktır.

FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN ÖDENMEMESİ İŞÇİYE HAKLI NEDENLE FESİH HAKKI VERİR Mİ?

İş Kanunu’na göre işçinin ücretinin ödenmemesi halinde işçi, haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanabilir. (İş.K.md.24)  Fazla mesai ücreti de bir ücret türüdür. Bu nedenle fazla mesai ücretinin ödenmemesi halinde işçi haklı nedenle fesih hakkını kullanabilecektir.

Benzer yazılar :

Yatağını Ayırmak Boşanma Sebebi midir?

Evlilik birliğinin eşler için getirdiği yükümlülükler arasında; Evlilik birliğinin mutluluğunu elbirliğiyle sağlamak, Çocukların bakımına ve eğitimine özen göstermek, Eşlerin birbirine...

Trafik Kazalarında Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasına Nasıl Başvurulur? Sigorta Neleri Teminat Altına Alır?

Zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası; Bakanlar Kurulu’nun 2004/679 sayılı kararnamesi ile yürürlüğe girmiş olup; böylece karayolu yolcu taşımacılığı yapan taşımacıların...

Cevap Dilekçesi Vermeyerek Delil Bildirmeyen Davalı Delil Bildirme Hakkını Kaybeder

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 20.04.2016 tarihinde vermiş olduğu kararında; cevap dilekçesi vermeyerek delil bildirmemiş olan davalı, gerek asıl ispat gerekse...

Resmi Nikahı Bulunmayanların Tazminat Hakkı Var mıdır?

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 118 ve 201 maddeleri arasında düzenlenen aile hukuku, resmi nikahla evlilik bağı kurulmuş kişiler için...